VŨ CAO ĐÀM VÀ KHÚC CA MẪU TỬ TRONG TRANH SƠN DẦU NĂM 1956

Trong số những tác phẩm tiêu biểu của ông, Maternity (1956) – một bức sơn dầu trên bảng gỗ, kích thước 61 x 44.5 cm – nổi bật như một bản giao hưởng trữ tình, ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng và sự gắn bó không thể tách rời giữa con người với cội nguồn.

MỘT TÁC PHẨM LÀM SỐNG DẬY GIÁ TRỊ PHỔ QUÁT CỦA TÌNH MẪU TỬ

Maternity vẽ hình ảnh một người mẹ Việt dịu dàng trong tà áo dài vàng, ôm đứa con nhỏ mặc áo đỏ đang áp má vào mình. Không cần đến những yếu tố phô trương hay kịch tính, bức tranh chinh phục người xem bằng một cái nghiêng đầu, một ánh mắt khép hờ và cái ôm trọn vẹn. Vũ Cao Đàm đã dựng nên một thế giới đầy yêu thương – nơi sự sống bắt đầu từ vòng tay của mẹ.

Bố cục khép kín với hai nhân vật ôm sát tạo nên cảm giác ấm cúng, thiêng liêng. Màu vàng và đỏ – hai gam màu rực rỡ – được ông sử dụng chừng mực, vừa tạo điểm nhấn thị giác, vừa truyền tải biểu tượng về sự sống, sự ấm áp, niềm tin và tái sinh. Toàn bộ không gian nền dìm nhẹ, gợi cảm xúc trầm mặc, nâng đỡ cho trung tâm biểu cảm tỏa sáng. Kỹ thuật sơn dầu được xử lý mềm mại, hòa quyện như lụa, gợi nhớ đến chất thơ trong hội họa Pháp đầu thế kỷ 20, nhưng vẫn thấm đẫm tâm hồn Việt.

Chủ đề mẫu tử cũng là một mạch cảm hứng xuyên suốt trong sáng tác của ông. Những gắn kết giữa mẹ và con thường được ông thể hiện bằng ánh mắt, dáng tay ôm, hoặc nét mặt đầy xúc cảm – dễ chạm tới trái tim người xem. Từ những ngày đầu vẽ trên lụa với bảng màu trầm, bố cục sâu mang ảnh hưởng hội họa đời Tống, cho đến khi chuyển sang sơn dầu vào thập niên 1950, ngôn ngữ hội họa của ông dần giàu tính biểu hiện hơn, hậu cảnh trở nên trừu tượng, sắc độ cũng sáng tươi, nhẹ nhõm hơn – phản ánh quá trình tiếp biến và hòa quyện giữa nghệ thuật phương Đông và phương Tây.

VŨ CAO ĐÀM – HỌA SĨ VIỆT TOÀN VẸN TRONG HỘI HỌA

Sinh năm 1908 tại Hà Nội, Vũ Cao Đàm theo học Trường Mỹ thuật Đông Dương khóa 1926–1931. Sau khi tốt nghiệp, ông sang Pháp năm 1931 và nhận học bổng tại Trường Mỹ thuật của Bảo tàng Louvre (L’École du Louvre) năm 1932. Ông là một trong số ít họa sĩ Việt Nam thành danh tại trời Âu, với các tác phẩm được đánh giá cao ở cả hai lĩnh vực điêu khắc và hội họa.

Thời kỳ đầu ở Pháp, ông chủ yếu sáng tác tượng đất nung, tượng đồng khắc họa chân dung người thân, bạn bè và giới trí thức. Tuy nhiên, khoảng năm 1938–1945, do lệnh cấm đúc đồng trong Thế chiến II, ông chuyển hướng sang hội họa – khởi đầu bằng tranh lụa chịu ảnh hưởng từ hội họa đời Tống và Phục Hưng Ý, sau đó phát triển mạnh với tranh sơn dầu khi chuyển về Vence (miền Nam nước Pháp) năm 1952.

Tại đây, ông sống tại biệt thự “Les Cadrans Solaires” và thân thiết với các danh họa như Morris Kestelman và đặc biệt là Marc Chagall. Cuộc sống trong không gian nghệ thuật của miền Nam nước Pháp đã đem đến cho Vũ Cao Đàm một trường ảnh hưởng mới, kết tinh thành một phong cách đặc trưng: kết hợp tinh thần Á Đông với thủ pháp biểu hiện, màu sắc bay bổng, mang cảm hứng thơ ca và tâm linh.

Bên cạnh các đề tài mẫu tử, thiếu nữ, nông thôn Việt Nam, ông còn sáng tác các bức tranh mang tính văn học – như trích đoạn từ Chinh Phụ Ngâm của Đặng Trần Côn hay Truyện Kiều của Nguyễn Du.

Thân phụ của ông – ông Vũ Đình Thi (1864–1930) – cũng là một học giả nổi tiếng, từng điều hành Trường Thông ngôn Hà Nội và là người Việt đầu tiên được cử sang dự Triển lãm Thế giới tại Paris năm 1889. Nhờ tiếp xúc với nền tảng Hán học, Pháp học và văn hóa châu Âu từ thuở nhỏ, Vũ Cao Đàm sớm tiếp thu được vốn văn hóa đa chiều và sâu sắc – một yếu tố giúp ông trở thành người kết nối tinh tế giữa hai nền nghệ thuật Đông – Tây.

TỔNG QUAN

Maternity không chỉ là một bức tranh đẹp về mặt hình thức, mà còn là một lát cắt tinh tế trong hành trình nghệ thuật của Vũ Cao Đàm – nơi mà giá trị nhân văn, tình mẫu tử, ký ức văn hóa và tinh thần Việt được cất lên bằng ngôn ngữ hội họa mang tầm vóc toàn cầu. Trong vòng tay của mẹ, trong ánh nhìn dịu dàng, người xem – dù đến từ đâu – cũng có thể tìm thấy mình, và thấy lại một phần sâu lắng nhất của quê hương, của tình yêu bất diệt.

Le Auction House