ÉVARISTE JONCHÈRE (1892 - 1956)
Gam màu nền được xử lý phẳng, trung tính, tạo hiệu ứng nổi bật cho nhân vật ở tiền cảnh. Các mảng khối được tổ chức chắc khỏe, nét bút khô giàu tạo hình, gợi rõ xuất phát điểm của Jonchère từ ngành điêu khắc. Đây không chỉ là một bức họa chân dung mà còn là ghi chép thị giác giàu giá trị dân tộc học, lưu giữ hình ảnh và bản sắc của một cộng đồng miền núi Việt Nam trong bối cảnh thuộc địa.
Évariste Jonchère sinh ngày 8/7/1892 tại Pháp, sang Đông Dương theo Giải thưởng Đông Dương (Prix de l’Indochine), phần thưởng cao quý dành cho nghệ sĩ xuất sắc. Sau khi Victor Tardieu qua đời, ông được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Năm 1943, khi Hà Nội bị ném bom, theo chủ trương sơ tán của Nha Học chính Đông Dương, trường được chia thành ba bộ phận. Khoa Kiến trúc và một phần Khoa Điêu khắc do Jonchère phụ trách được chuyển vào Đà Lạt. Một năm sau, Khoa Kiến trúc được nâng cấp thành Trường Kiến trúc Đà Lạt nhưng vẫn trực thuộc Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương.
Jonchère luôn mang vào hội họa tinh thần tạo khối mạch lạc, chú trọng cấu trúc hình thể và tỷ lệ giải phẫu. Trong bức tranh này, các mảng sáng tối được phân bổ chính xác: tối ở tóc, cổ và bóng dưới cằm để tạo chiều sâu; sáng ở gò má, trán để nhấn điểm nhìn. Chất liệu sơn dầu trên bảng gỗ giữ được độ chắc của nét bút, giúp ông kiểm soát hiệu quả việc chuyển sắc.
Sự giản lược chi tiết, kết hợp gam màu nền ấm, thiên về tông đất và be xám, vừa tôn bật chân dung, vừa tạo cảm giác gần gũi. Từ trang phục đến nữ trang, mọi yếu tố đều được quan sát tỉ mỉ, thể hiện sự nhập tâm của người nghệ sĩ khi tiếp cận đề tài như một nhà nghiên cứu văn hóa.
Từ cuối thế kỷ XIX, các chuyến viễn chinh của Pháp đã đưa nhiều họa sĩ, nhiếp ảnh gia, nhà văn và nhà thám hiểm đến Đông Dương. Họ vừa khám phá vừa để lại di sản nghệ thuật và tư liệu quý giá về kiến trúc, phong cảnh, con người bản xứ.
Bên cạnh Jonchère, Việt Nam từng đón nhiều tên tuổi lớn như Victor Tardieu, Joseph Inguimberty, Alix Aymé, André Maire cùng các họa sĩ Hải quân như Gaston Roullet, những người tham gia triển lãm thuộc địa như Marie Antoinette Boullard-Devé, Joseph de La Nézière, hay các họa sĩ đoạt Giải thưởng Đông Dương như François de Marliave, Charles Fouqueray, Géo-Michel, Jean Bouchaud, Henri Dabadie, Lucien Lièvre, Louis Rollet, Louis Bâte. Họ đã góp phần hình thành diện mạo mỹ thuật Đông Dương, đồng thời để lại kho tư liệu thị giác vô giá.
Bức chân dung phụ nữ miền núi này là minh chứng cho sự hòa quyện giữa kỹ thuật tạo hình phương Tây và đối tượng dân tộc học bản địa. Nét bút chắc khỏe hòa cùng sắc độ ấm áp đã khắc ghi hình ảnh người phụ nữ vùng cao phía Bắc với vẻ dung dị, hiền hậu. Đó là khoảnh khắc nghệ thuật và lịch sử giao thoa, vừa như ghi chép văn hóa, vừa như khúc họa tôn vinh vẻ đẹp con người trên mảnh đất Đông Dương xưa.
Le Auction House