VŨ CAO ĐÀM – TÌNH MẪU TỬ, 1984
Trong hành trình sáng tác của Vũ Cao Đàm (1908–2000), người phụ nữ và tình mẫu tử luôn hiện diện như một mạch nguồn bền bỉ. Thực hiện vào năm 1984, bức Tình mẫu tử (Mère et Enfant) là minh chứng xúc động cho sự gắn bó của ông với đề tài này, đồng thời cũng là một trong những tác phẩm cuối đời chất chứa nhiều trầm tư.
Trong tranh, người mẹ khoác áo dài hồng, nhẹ nhàng bế đứa con nhỏ ngồi giữa khu vườn xanh mát. Bố cục giản dị, ánh sáng trải đều, sắc độ dịu dàng cùng những bút cọ mềm đã tạo nên một bầu không khí an yên, mộng mị. Không phô trương về kỹ thuật, cũng không tìm cách phức tạp hóa bố cục, Vũ Cao Đàm để nhân vật tự cất tiếng nói qua sự lặng lẽ và gần gũi. Ở đây, tình mẫu tử không chỉ là cảnh trí đời thường, mà trở thành biểu tượng nhân văn, một hồi ức sâu xa gắn với căn tính Việt.
Điểm đặc biệt trong nghệ thuật của Vũ Cao Đàm nằm ở khả năng dung hòa Đông – Tây. Trong khi vẫn tiếp nhận tinh thần hậu ấn tượng và kỹ pháp hội họa phương Tây, ông không hề xa rời cội nguồn. Ngược lại, qua bút pháp Tây phương, ông khắc họa vẻ dịu dàng, kín đáo, bền vững của người phụ nữ Á Đông. Như nhận định của một tài liệu từ Wally Findlay Galleries, nếu Vũ Cao Đàm viết văn, ông sẽ làm thơ; còn khi cầm cọ, ông “làm thơ bằng sắc màu”.
Giá trị của bức tranh không chỉ nằm ở chiều sâu biểu đạt, mà còn ở tính xác thực của xuất xứ. Tình mẫu tử từng thuộc bộ sưu tập Wally Findlay Galleries (Chicago, Hoa Kỳ) – một trong những phòng tranh danh tiếng nhất thế kỷ XX. Hồ sơ kèm theo gồm giấy bảo đảm tính nguyên tác ký ngày 1985, thư xác nhận gửi trực tiếp cho nhà sưu tập Mỹ, và catalogue tiểu sử nghệ sĩ. Đây là những tư liệu hiếm hoi khẳng định chặng đường tác phẩm nghệ thuật Việt Nam được lưu giữ và trân trọng trên thị trường quốc tế.
Ở Tình mẫu tử, Vũ Cao Đàm không tìm đến sự đồ sộ hay kịch tính. Ngược lại, trong khổ tranh khiêm nhường, ông gửi gắm một tinh thần chủ đạo: nỗi gắn bó với nguồn cội, với ký ức gia đình, với những giá trị nhân văn giản dị. Trong bối cảnh hội họa Đông Dương ngày càng được quan tâm tại Pháp, Mỹ và nhiều sàn đấu giá lớn, tác phẩm này là một minh chứng xúc động cho sự hòa quyện giữa nghệ thuật, văn hóa và tình cảm con người.
Trên hết, nó nhắc nhớ rằng trong thế giới hội họa của Vũ Cao Đàm, tình mẫu tử luôn là trung tâm, vừa dịu dàng vừa bền bỉ, lan tỏa sức sống vượt qua thời gian và biên giới.
Maison Indochine Hanoi