VĂN GIÁO – NGƯỜI HỌA SĨ NGUYỆN CẢ ĐỜI VẼ BÁC
Nhân dịp Quốc khánh 2/9 – ngày thiêng liêng khi Tổ quốc cất tiếng nói độc lập, công chúng yêu mỹ thuật lại có dịp nhớ về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh qua những sáng tác của họa sĩ Văn Giáo (1916–1996). Ông là một trong những cây cọ tiên phong của mỹ thuật cách mạng Việt Nam, người đã dành trọn hơn ba thập kỷ cuối đời để khắc họa Bác bằng tất cả sự thành kính và xúc cảm nghệ sĩ sâu sắc.
Một đời gắn bó với đề tài cách mạng
Sinh năm 1916, Văn Giáo sớm trở thành gương mặt tiêu biểu của thế hệ họa sĩ xây dựng nền mỹ thuật hiện đại nước nhà. Từ ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945, chiến dịch Biên giới 1950, chiến thắng Điện Biên Phủ 1954, cho đến những năm đầu xây dựng hòa bình, ông đều hiện diện với cây bút chì, ngòi bút sắt và cọ vẽ để ghi lại bằng hội họa những bước ngoặt của lịch sử. Tranh của Văn Giáo không chỉ là ký ức thị giác mà còn như những trang sử viết bằng sắc màu, đậm chất thơ và giàu tinh thần dân tộc.
Trong toàn bộ sự nghiệp sáng tác, hình ảnh Bác Hồ luôn là đề tài trung tâm. Văn Giáo không vẽ Bác để minh họa hay tuyên truyền, mà để khắc ghi sự gần gũi, giản dị và trí tuệ của Người. Từ những ngày đầu năm 1945 cho đến cuối đời, ông đã dồn tâm lực để khắc họa Bác trong nhiều bối cảnh: họp bàn kháng chiến, đi giữa làng quê, thăm bộ đội, hay trở về Đền Hùng. Mỗi tác phẩm đều thấm đẫm tình cảm dân tộc, trở thành “chứng nhân nghệ thuật” cho một giai đoạn lịch sử.
Một tác phẩm tiêu biểu trong loạt tranh ấy là “Bác Hồ thăm Bộ đội Tên lửa” (54 × 64 cm, bột màu trên giấy, 1980). Bức tranh thể hiện hình ảnh Bác trong bộ áo nâu quen thuộc, mái tóc bạc phơ, bước đi giữa vòng tay chiến sĩ phòng không – không quân. Trên nền bố cục mở, phía sau Bác là dàn tên lửa hiện đại, tượng trưng cho sức mạnh tự cường của quân đội nhân dân Việt Nam.
Điểm nổi bật của bức tranh không phải ở sự phô trương khẩu hiệu, mà ở tinh thần giản dị: Bác cười hiền hậu, tay đưa ra phía trước như đang động viên, khích lệ. Xung quanh, những gương mặt chiến sĩ trẻ – nam nữ xen kẽ – rạng ngời tự tin, thể hiện niềm tin vững chắc vào lý tưởng cách mạng. Tông màu sáng, trong trẻo, cùng nụ cười lan tỏa, đã tạo nên không khí phấn chấn, chan chứa niềm tin vào thắng lợi.
Tranh của Văn Giáo không dựng nên một lãnh tụ xa cách, mà khắc họa một Hồ Chí Minh gần gũi, giản dị và nhân ái – một con người suốt đời vì dân, vì nước. Ở đó, người xem bắt gặp sự nối kết giữa lãnh tụ và nhân dân, giữa truyền thống và hiện đại, giữa khát vọng độc lập và sức mạnh tự cường.
Nhân dịp 80 năm ngày Quốc khánh 2/9, khi cả nước lắng lại trong niềm tri ân sâu nặng, những tác phẩm của Văn Giáo càng trở nên có ý nghĩa. Ông đã dành cả đời để vẽ Bác, như một khúc trường ca hội họa bền bỉ và chân thành. Và chính trong từng nét cọ ấy, lịch sử và ký ức dân tộc vẫn tiếp tục được truyền lại cho các thế hệ mai sau.
Maison Indochine Hanoi