NGUYỄN SIÊN “THIẾU NỮ NGỒI” (1963): TĨNH TRONG KHÔNG GIAN NỘI TÂM
Tranh được thực hiện bằng màu nước trên giấy, ký tên Nguyễn Văn Siên và ghi ngày tháng bằng bút chì ở góc dưới bên phải. Với kích thước 49 x 33 cm (phần nhìn thấy), tác phẩm được đặt trong khung gỗ mạ vàng cổ điển và bảo quản dưới kính, còn lưu lại vài vết gấp nhẹ theo thời gian.
Người thiếu nữ trong tranh ngồi lặng lẽ, đầu cúi nhẹ, hai tay đặt trước trong một tư thế khoan thai. Mái tóc màu nâu vàng buông tự nhiên, tà áo khoác đen hờ trên vai, và chiếc váy vàng nhạt nhấn nhẹ sắc độ – tất cả đều được xử lý bằng nét cọ mềm, loãng, tạo hiệu ứng như hơi thở. Không gian quanh cô được dựng bằng những chi tiết mờ ảo: chiếc bình hoa đặt bàn, rèm cửa dọc, các mảng mây và mô típ trang trí Á Đông gợi nhắc đến thẩm mỹ truyền thống Việt Nam. Tranh không đi vào chi tiết rành rẽ, mà ngược lại, hòa các lớp hình và nền thành một khối cảm xúc nhẹ nhàng, gợi hơn là tả.
Nguyễn Siên, tên thật là Nguyễn Văn Siên, sinh năm 1916 tại Bến Tre. Vốn có năng khiếu về hội họa và kiến trúc, ông theo học Trường Mỹ nghệ Gia Định từ năm 1936 đến 1939, sau đó ra Hà Nội thi đỗ khóa 14 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1940 đến 1945). Sau khi tốt nghiệp, ông quay về miền Nam giảng dạy tại chính ngôi trường cũ, Trường Mỹ nghệ thực hành Gia Định, và trở thành một trong những cây cầu quan trọng kết nối nghệ thuật Đông Dương với thế hệ họa sĩ miền Nam sau này.
Bên cạnh công việc giảng dạy, Nguyễn Siên là một họa sĩ sáng tác tự do, trung thành với phong cách ấn tượng, thể hiện qua sơn dầu, sơn mài và đặc biệt là màu nước. Ông thường chọn đề tài phong cảnh hoặc sinh hoạt tĩnh tại, với gam màu nhẹ, bố cục hài hòa và luôn đặt cảm xúc làm trung tâm biểu đạt.
Năm 1950, ông cùng các họa sĩ Lê Văn Đệ, Hoàng Tích Chù tham gia triển lãm tranh tại Vatican. Về sau, ông còn góp mặt tại nhiều triển lãm lớn ở Nhật Bản, Na Uy, Đan Mạch và Hoa Kỳ. Đáng chú ý, Nguyễn Siên từng được cử sang Nhật tham gia trang trí cửa hàng mỹ nghệ Việt Nam tại hội chợ Expo ở Tokyo, một sự kiện thể hiện tầm nhìn quốc tế của nền mỹ thuật miền Nam thời đó.
Tranh của ông được nhiều họa sĩ cùng thời đánh giá cao bởi nét thơ, chất sống và kỹ thuật tinh tế. Một người bạn từng nhận xét: Nguyễn Siên là một họa sĩ tài ba, sáng tạo rất tốt, ông cũng là một giáo sư giỏi và tận tình với nghề nghiệp. Còn một họa sĩ đàn em khẳng định: Dù sơn dầu hay sơn mài, tranh của Nguyễn Siên luôn gợi lên vẻ đẹp sống động của không gian và thời gian.
Năm 1986, ông định cư tại Đan Mạch, tiếp tục sáng tác cho đến cuối đời. Nguyễn Siên qua đời ngày 30 tháng 10 năm 2014, hưởng thọ 99 tuổi, để lại một di sản mỹ thuật thầm lặng mà bền bỉ, mang đậm tinh thần kín đáo, dịu dàng, đúng như những gì ông từng gửi gắm trong từng lớp màu loãng của tranh mình.
Le Auction House