Hoạ sĩ Nguyễn Tiến Chung - Hòn Ngọc Làng Quê
Họa sĩ Nguyễn Tiến Chung sinh năm 1914, tốt nghiệp khóa XI Học viện Mỹ thuật Đông Dương (1936-1941) và giảng dạy tại Học viện Mỹ thuật Việt Nam năm 1946. Ông là một tài năng xuất chúng trong nền hội họa hiện đại Việt Nam, nổi tiếng từ rất sớm, nhưng quan trọng nhất là cả một tâm hồn thương yêu mãnh liệt về quê hương. Tranh của Ông giờ được đánh giá rất cao, giá trị về mọi mặt đã được khẳng định.
Chân dung họa sĩ Nguyễn Tiến Chung
Ông say mê nghiên cứu và tái hiện bằng hội hoạ các di tích đình chùa, trang trí, điêu khắc dân gian, Nguyễn Tiến Chung đã từ rất sớm hình thành ý niệm về một nền nghệ thuật dân tộc. Bài thi tốt nghiệp – bức tranh Mùa gặt (1939) – và tiếp đó là hai tác phẩm đoạt giải cao nhất tại Triển lãm mỹ thuật tháng Tám (1946): Dưới gốc bồ đề và Chải đầu bên hồ, tất cả đều trên chất liệu lụa, là những thành công đầu tiên đã hướng ông đi sâu vào loạt đề tài phản ánh đời sống thực phong phú. “Đề tài nông thôn đã cuốn hút tôi” – Sinh thời ông tự sự – “Hằng năm, cùng với học sinh vào những dịp hè chúng tôi về nông thôn cả ngày ở ngoài trời, giữa cánh đồng, tôi đứng bên giá vẽ da rám nắng mặt trời để ghi chép những con người cần cù, một nắng hai sương, phong cảnh thanh bình, dân dã. Mỗi một động tác, tư thế của người nông dân trong sản xuất, mỗi dáng con trâu con bò kéo cày những thửa ruộng phủ đầy mạ non giống những tấm thảm nhung, những bóng tre phản chiếu ánh mặt trời, những mái cong ngôi đình, sự thay đổi nhiều hình nhiều vẻ đó tôi đã ghi lại…”.
Năm 1947 – 1953 ông tham gia mặt trận Việt Minh nội thành Hà Nội. Năm 1954 ông là Uỷ viên Ban chấp hành Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hà Nội. Năm 1955 – 1964 là giảng viên Trường Đại học Mĩ Thuật Việt Nam. Năm 1957- 1968 là Ủy viên Ban chấp hành Hội Mĩ thuật Việt Nam. Năm 1966 – 1976 là Ủy viên Hội đồng nghệ thuật Hội Mĩ thuật Hà Nội.
Họa sĩ Nguyễn Tiến Chung là một tài năng kiệt xuất của hội họa hiện đại Việt Nam thế kỷ XX. Ông từng làm việc với nhiều họa sĩ tài năng, như Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn. Người ta bảo họa sĩ Nguyễn Tiến Chung vẽ những người nông dân như người thân trong một nhà, ông nhớ đến những bà già, em bé, những người phụ nữ thôn quê ra đồng, một góc sân, bát cơm, chăn trâu, khuôn mặt nông dân, tình yêu đất nước tỏa sáng trong ngòi bút thần kì của ông.
Tác phẩm khắc gỗ độc đáo “Chợ Nhông (1956)” mô tả sinh động cảnh chợ quê với áo dài, khăn vuông, nón lá gợi nhớ đến cây đa, đình làng hàng trăm năm tuổi, cách khắc họa gần như hiện đại. Đường nét, màu sắc không ồn ào, náo nhiệt mà ý tứ tinh tế như một bài thơ lục bát. Hồn quê bay bổng trên mặt giấy, trên nền ngà thân yêu. Bức tranh sơn mài Đập lúa (1963) miêu tả sự bận rộn của ngày và mùa, làm việc vào ban đêm dưới ánh nắng, hình ảnh nhà máy điện chiếm toàn bộ bức tranh, đó là một đất nước rộng lớn với hình ảnh trong lành. Màn trình diễn theo phong cách dân gian thú vị. Màu xanh mát của sơn bóng hiện đại trông thật đẹp.
Ông là một họa sĩ đa tài, vẽ đủ loại chất liệu, từ bột màu, mực đến sơn dầu, sơn mài, lụa, khắc gỗ, tranh nghệ thuật độc nhất tuyên truyền chính trị, minh họa sách, thể loại nào cũng thành công. Khả năng kỳ diệu của những người nổi tiếng tài năng chính là sự độc đáo khiến họ trở nên khác biệt. Sự độc đáo của ông nằm ở nét đặc trưng, phương pháp tạo hình hiện đại và lối dẫn dí dỏm của Anh. Phong cách cầm bút hoang dã và lãng mạn như những bậc thầy phương Đông cổ đại. Màu sắc từ tinh tế, nhẹ nhàng đến tác động mạnh mẽ, đậm, và các màu hài hòa và ngọt ngào. Sự nghiệp của ông rất phong phú và đa dạng. Từ bức tranh sơn dầu đầu tiên về một cô gái mảnh mai đài các, đến bức tranh sơn dầu phong cảnh nông thôn, ông đã đi một chặng đường dài theo phong cách hiện đại. Từ chủ đề tổng thể tuyệt vời đến từng đường nét chi tiết của ông đều mang đậm phong cách dân tộc.
Một số tác phẩm của Họa sĩ Nguyễn Tiến Chung
“Hai thiếu nữ đi trên đồng lúa” sơn mài, 1943-1944
“Nữ dân quân trao đổi kinh nghiệm bắn máy bay” 1971, 90x110cm, sơn dầu
“Được mùa” lụa, 1958
“Phong cảnh Thanh Hóa”, 1961
Hoạ sĩ Nguyễn Tiến Chung được tặng giải thưởng Triển lãm Mỹ thuật tháng Tám năm 1946; Giải thưởng Triển lãm Mỹ thuật năm 1971; Giải A Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc năm 1976; Giải thưởng Đồ hoạ Quốc tế tại Cộng hòa dân chủ Đức năm 1976. Năm 2000, hoạ sĩ Nguyễn Tiến Chung được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật đợt II cho các tác phẩm: Được mùa - Lụa - 50x135cm (1958); Mùa gặt - Lụa (1962); Chợ Nhông - Khắc gỗ màu - 55x44cm (1958); Phong cảnh Sài Sơn - Khắc gỗ màu - 30x43cm (1970); Nữ dân quân trao đổi kinh nghiệm bắn máy bay - Sơn dầu - 90x110 cm (1971).
Tổng hợp