VĂN ĐEN – CÔ BÉ VÀ CON MÈO: MỘT PHÚT NHẸ NHÀNG GIỮA KHÔNG GIAN SƠN MÀI

Dù sử dụng chất liệu sơn mài vốn gắn với truyền thống trang trí Đông Dương, Văn Đen đã thoát ly khỏi tính trang trọng khuôn phép, để đưa chất đời thường vào tác phẩm. Từng vệt sơn mài không còn là để phô diễn kỹ thuật mà là phương tiện để ông truyền đạt cảm xúc và quan sát tinh tế. Ánh mắt trong tranh không nhìn thẳng, đôi tay nhẹ ôm con mèo như một khoảnh khắc lặng im đầy thương yêu, khiến người xem xúc động bởi vẻ giản dị và chân thành.

TIỂU SỬ HỌA SĨ VĂN ĐEN

Họa sĩ Văn Đen, tên thật là Dương Văn Đen, sinh năm 1919 tại Cầu Kè, tỉnh Cần Thơ. Sau khi tốt nghiệp Trường Sư phạm Sài Gòn năm 1937, ông từng giảng dạy tiểu học ở Bà Rịa, Cần Thơ, và theo học khóa Huấn luyện viên thể dục thể thao. Từ năm 1950 đến 1953, ông là sinh viên dự thính tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Paris – một trải nghiệm đặc biệt đã đặt nền móng cho phong cách hội họa giao thoa giữa Đông và Tây của ông.

Năm 1952, Văn Đen triển lãm lần đầu tại Galerie Conti (Paris). Đến năm 1960, ông đoạt Huy chương Vàng tại Hội họa Mùa Xuân Sài Gòn – một trong những giải thưởng nghệ thuật danh giá bấy giờ. Sau đó, ông tham gia Hội đồng giám khảo giải hội họa tại Sài Gòn năm 1961, và từ 1964 đến 1988 là Giáo sư giảng dạy tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Gia Định (sau 1975 đổi tên thành Đại học Mỹ thuật TP.HCM).

Quan điểm nghệ thuật của Văn Đen thể hiện rõ xu hướng sáng tạo tự do, ông từng nói: “Họa sĩ phải là một nhà sáng tạo, không chỉ sao chép cảnh vật mà phải bộc lộ tâm hồn mình.” Chính triết lý ấy đã khiến các tác phẩm của ông luôn có hồn, giàu tình cảm và phản ánh chiều sâu nhân bản.

MỘT TIẾNG NÓI ĐỘC LẬP TRONG NGHỆ THUẬT SƠN MÀI

Trong bối cảnh nghệ thuật sơn mài Việt Nam từng bị chi phối bởi truyền thống nghiêm cẩn và kỹ thuật phức tạp, Văn Đen đã đưa ra một hướng tiếp cận khác biệt: dùng chất liệu này để kể chuyện đời thường, để thể hiện những rung động cá nhân. Tác phẩm “Cô bé và con mèo” vì thế trở thành một lát cắt độc đáo trong di sản của ông – vừa gần gũi, vừa sâu sắc, vừa thấm đẫm tinh thần nhân văn.

Ngày nay, tranh của Văn Đen được giới sưu tập trong và ngoài nước đặc biệt quan tâm. Dù không xuất hiện thường xuyên trên thị trường đấu giá quốc tế, mỗi lần tác phẩm ông hiện diện đều gợi lại một chương rất riêng của hội họa miền Nam trước 1975 – một chương vừa mang tinh thần dân tộc, vừa mở rộng với thế giới qua những cuộc đối thoại nghệ thuật từ Paris đến Sài Gòn.

Le Auction House