TULIP ĐỎ LÊ PHỔ – TÁC PHẨM TĨNH VẬT HIẾM GẶP, TINH TẾ VÀ NỔI BẬT
Lọ hoa được đặt trên mặt bàn đơn sơ, những đóa tulip đỏ thắm vươn cao giữa nền ánh sáng nâu vàng mờ ảo, được thể hiện bằng lối cọ thoáng, tiết chế, đầy cảm xúc. Các cụm hoa trắng và vài nhánh xanh lam đan xen vừa làm dịu tổng thể bố cục, vừa tạo nên nhịp điệu tự nhiên cho toàn bức tranh. Ánh sáng trong tranh không rõ nguồn chiếu, nhưng lan tỏa đều, như thể thấm qua lớp vải mỏng hay khung cửa buổi sớm, khiến tổng thể mang một vẻ êm dịu và trầm lắng rất đặc trưng của Lê Phổ.
Tác phẩm được vẽ bằng sơn dầu trên nền lụa, bồi trên tấm masonite – một kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp khéo léo giữa bề mặt mềm mại của lụa và độ chắc chắn của vật liệu cứng phía dưới. Đây là một trong những khổ tranh lớn hiếm hoi còn lại thuộc giai đoạn Romanet mà Lê Phổ sử dụng kỹ thuật sơn dầu trên lụa bồi. Kích thước tranh lên tới 92,7 x 59,7 cm chưa bao gồm khung zin. Đây cũng là khổ tranh to nhất trong giai đoạn này ông sáng tác.
Sinh năm 1907 tại Hà Nội, Lê Phổ là sinh viên khóa đầu tiên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Ngay từ thời kỳ đầu, ông đã được giới thiệu tác phẩm tại Đấu xảo Paris năm 1931 – sự kiện mở ra cơ hội để ông du học Pháp và sau này định cư lâu dài tại đây. Trong hơn sáu thập kỷ sáng tác, Lê Phổ trải qua ba giai đoạn chính: giai đoạn đầu tại Việt Nam với ảnh hưởng mạnh từ truyền thống Á Đông, giai đoạn Romanet tại Pháp từ 1945 đến đầu thập niên 60 với các tác phẩm tĩnh vật và thiếu nữ trên lụa bồi, và cuối cùng là thời kỳ Findlay kéo dài đến cuối đời với các tác phẩm sơn dầu đậm chất ấn tượng và lãng mạn.
Về chất liệu, ngoài tranh lụa mực nho truyền thống, Lê Phổ là người tiên phong chuyển hướng sang các dạng lụa bồi để có thể vẽ dày như sơn dầu, tạo chiều sâu và độ sắc nét cần thiết. Sau năm 1950, ông chuyển hẳn sang sơn dầu, nhưng vẫn giữ được nét mềm mại trong ánh sáng và bố cục. Riêng với đề tài hoa, ông dành nhiều tâm huyết hơn bất kỳ chủ đề nào khác. Hoa trong tranh Lê Phổ không còn là vật trang trí mà trở thành tâm điểm mang nội tâm, trữ tình và ẩn dụ. Những tulip, mẫu đơn, phi yến hay anh túc… được thể hiện bằng cái nhìn cảm xúc, không thiên về mô tả, mà hướng đến chất thơ trong thị giác.
Bức tulip đỏ lần này là minh chứng rõ rệt. Không cần phô diễn kỹ thuật hay cầu kỳ hình thức, tranh vẫn làm nổi bật một vẻ đẹp tĩnh tại và đầy sức sống. Đây là một tác phẩm hiếm hoi hội đủ các yếu tố tiêu biểu: chất liệu đặc trưng, bố cục cân bằng, kích thước lớn, ánh sáng nhu hòa và ngôn ngữ hội họa chín muồi.
Không thể không nhắc đến vị trí của Lê Phổ trong nhóm tứ kiệt Đông Dương gồm Phổ, Thứ, Lựu, Đàm – bốn họa sĩ đã mang tinh thần nghệ thuật Việt đi xa, định hình nên một trường phái giao thoa mạnh mẽ tại châu Âu giữa thế kỷ XX. Họ không chỉ thành công trong việc hội nhập, mà còn giữ được cốt lõi văn hóa dân tộc qua từng bức tranh.
Trong số rất nhiều tranh hoa của ông, tác phẩm lần này là một điểm sáng đặc biệt. Từ nội dung, kỹ thuật đến bố cục và tinh thần – tất cả như được lặng lẽ đẩy đến giới hạn hoàn chỉnh, trở thành một lời thì thầm nghệ thuật đầy sức gợi trong tĩnh vật Việt Nam hiện đại.
Le Auction House