THÔNG CÁO BÁO CHÍ Triển lãm & trưng bày - giới thiệu DI SẢN ĐẶC BIỆT CỦA MỸ THUẬT ĐÔNG DƯƠNG Hoạ sĩ Trịnh Hữu Ngọc –“Nơi Hội hoạ gặp Thiền và Thiết kế Nội thất bắt đầu từ một thái độ sống”
Hội Quán Di Sản, V-Art Space và gia đình cố hoạ sĩ Trịnh Hữu Ngọc trân trọng giới thiệu triển lãm nghệ thuật: mang tên "Di sản đặc biệt của Mỹ thuật Đông Dương | Hoạ sĩ Trịnh Hữu Ngọc - Nơi Hội hoạ gặp Thiền và Thiết kế Nội thất bắt đầu từ một thái độ sống". Vượt trên một triển lãm cá nhân, mỗi tác phẩm, hiện vật là một chương của cuộc đối thoại kỳ diệu giữa nghệ thuật và ký ức, mở cửa chào đón công chúng từ ngày 30/08 đến 30/10/2025 tại V-Art Space Hà Nội.

VỀ "DI SẢN ĐẶC BIỆT CỦA MỸ THUẬT ĐÔNG DƯƠNG"
Lần đầu tiên, kể từ năm 1988, một triển lãm cá nhân được dành trọn để tôn vinh nghệ thuật của họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc (1912-1997) – một tên tuổi tiêu biểu nhưng khiêm nhường của Mỹ thuật Đông Dương đầu thế kỷ XX. Triển lãm mang tên "Di sản đặc biệt của Mỹ thuật Đông Dương | Hoạ sĩ Trịnh Hữu Ngọc - Nơi Hội hoạ gặp Thiền và Thiết kế Nội thất bắt đầu từ một thái độ sống", giới thiệu hơn 40 tác phẩm và hiện vật, trải từ địa hạt mỹ thuật đến thiết kế kiến trúc-nội thất và cảm hứng từ ông đến thế hệ sau. Với bố cục theo bốn chủ đề, triển lãm dẫn dắt khán giả đi vào “vùng đất” riêng của cố hoạ sĩ, nơi vẻ đẹp mộc mạc, nho nhã của làng quê Bắc Bộ được chưng cất thành hội hoạ.
Trịnh Hữu Ngọc, người nghệ sĩ đã gieo mầm Thiền vào mảnh đất mỹ thuật Việt, kiến tạo nên một ngôn ngữ biểu đạt thiền hoạ rất riêng: không phô trương, không ồn ào, chỉ có sự lắng đọng khiêm cung mà chạm đến tận cùng cảm xúc. Ông không xem đối tượng như một motif trang trí hay một đồ hoạ, mà chuyên tâm nắm bắt hình thái sống động, độc nhất của vạn vật. Bắt rễ từ triết lý Thiền, ông xem mình như một trung gian để năng lượng của thiên nhiên đi qua thị giác, chuyển hóa bên trong tâm trí, rồi hiển lộ trong tác phẩm. Triển lãm vì thế trở thành một hành trình chiêm nghiệm tâm hồn nghệ sĩ hòa quyện với hơi thở của thiên nhiên và đời sống con người, trong màu của mái ngói, hình của hoa lá, trong sự tĩnh tại của chủ thể hiện diện trên bức tranh, tất cả đều thấm đẫm một chiều sâu tư tưởng dung dị nhưng hiếm có - “Mắt nhìn tay vẽ là một lối Thiền ai cũng có thể theo được”.
CÁC CHỦ ĐỀ TRƯNG BÀY
Bước vào không gian triển lãm là bước vào một cuộc đối thoại xuyên thời gian với di sản phong phú của họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc. Khởi đầu với những tác phẩm hội họa được tuyển chọn từ 1939 đến 1992. Qua từng tác phẩm, khán giả tìm thấy phong cảnh, tĩnh vật, cảm nhận được sự hòa quyện làm một giữa tâm hồn nghệ sĩ và vùng đất mà ông gắn bó, một thế giới nội tâm sâu lắng được thể hiện qua những gam màu nhẹ nhàng và đường cọ điềm tĩnh. Nhưng phong cảnh của ông cũng bùng cháy với những nhát bay đường bút tràn đầy hứng khởi trong những giây phút lịch sử đặc biệt – như bức “Đầu phố Hàng Đào ngày tiếp quản thủ đô”. Có lẽ Trịnh Hữu Ngọc là hoạ sỹ duy nhất trong số tất cả các sinh viên của trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Đông Dương đã mang giá vẽ ra đón chào sự kiện lịch sử ấy bằng một tác phẩm trực hoạ của mình.
Ở chủ đề thứ hai, các sáng tạo thiết kế đi vào đời sống qua những hiện vật nội thất gỗ mang thương hiệu MÉMO trứ danh một thời. Mỗi chiếc ghế, chiếc bàn được chế tác từ năm 1940 đến 1968 không chỉ là đồ vật, mà là minh chứng cho một quan niệm nghệ thuật vị nhân sinh – nơi vẻ đẹp và công năng giao hòa, lặng lẽ góp phần chấn hưng thẩm mỹ sống của người Việt. Và một chứng tích sống động của lịch sử dân tộc xuất hiện trong triển lãm, đó là bộ bàn ghế nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết nên bản Tuyên ngôn Độc lập, hiện đang được gìn giữ tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam. Sự hiện diện của bộ bàn ghế do chính Trịnh Hữu Ngọc và cộng sự chế tác là một khoảnh khắc thiêng liêng, nơi tài năng của một nghệ sĩ đã giao thoa với vận mệnh của đất nước.
Đến với chủ đề thứ ba về những hiện vật đời thường, những kỷ vật cá nhân, là nơi mà khán giả chạm vào một cõi rất riêng của người nghệ sĩ. Đó là những mảnh ghép dung dị, giúp ta hiểu thêm về con người ông – một tâm hồn lớn đã sống một cuộc đời tự do, tự tại và cống hiến không ngừng.
Không gian cuối cùng của triển lãm mở ra một cuộc đối thoại thế hệ, nơi tinh thần hội họa thiền vị từ người cha được tiếp nối và biến chuyển trong thế giới quan của người con trai, họa sĩ Trịnh Lữ. Qua từng tác phẩm của ông, ta gặp lại những mùa đi qua, những cảnh vật thân quen, những lát cắt của cuộc đời. Vẫn là mạch cảm xúc tĩnh tại được thừa hưởng từ người cha, nhưng giờ đây, nó được cất lên bằng biểu đạt thủ thỉ, tâm tình của riêng Trịnh Lữ. Và khi người xem dừng lại để lắng nghe những lời tâm tình ấy, để cảm nhận sự rung động của vạn vật, tâm hồn cũng sẽ đồng điệu, để rồi lặng lẽ nở hoa… Ở bức “Cây nắng cuối thu”, những tán cây đang ngả vàng được nhấn nhá bằng những bông hoa, cành lá giữa sắc độ của màu lục lam và chàm. Đám mây bên trên mang lại khoảng lặng, có không gian để hít thở, một góc riêng tư cho phép tâm trí thả trôi tự tại.
CUỘC ĐỜI HỌA SĨ
Trịnh Hữu Ngọc (1912–1997), họa sĩ và nhà thiết kế nổi bật, là một trong những người đặt nền móng cho nghệ thuật tạo hình hiện đại Việt Nam. Ông sinh tại Bắc Giang, sớm bộc lộ năng khiếu hội hoạ. Năm 1933, ông thi đỗ vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam), trở thành một trong những sinh viên thế hệ đầu tiên. Tại đây, ông chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các giáo sư người Pháp, uyển chuyển kết hợp mỹ học cổ điển phương Tây với tinh thần Á Đông, định hình phong cách riêng. Sức sáng tạo của ông không dừng lại ở những bức tranh hay kỹ thuật chế tác sơn ta độc đáo, mà còn lan tỏa vào mỹ thuật ứng dụng qua thương hiệu kiến trúc-nội thất MÉMO danh tiếng hay những trang minh họa cho báo Tri Tân, sách Hoa Xuân. Những bản vẽ ấy đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thẩm mỹ cho nhiều công trình và thiết kế biểu trưng quốc gia. Năm 1968, khi bom đạn chiến tranh biến cơ nghiệp thành tro bụi, ông đã nhặt nhạnh từng mảnh ký ức từ đống tro tàn, kết chúng lại thành "Lều Vịt" - nơi cố hoạ sĩ ẩn mình bên hồ Tây. Ngôi lều ấy không chỉ là một mái che, mà là một cõi tự tình của tinh thần, nơi ông đối thoại với chính mình qua từng màu sắc, nét vẽ và những phút giây thiền định.
Khi xem lại cuộc đời họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc, tựa như một dòng sông chảy ngầm, lặng lẽ mà mãnh liệt, ẩn mình dưới những biến thiên dâu bể của lịch sử. Cuộc đời Trịnh Hữu Ngọc, vì thế, chính là tác phẩm nghệ thuật lớn lao và cảm động nhất, một minh chứng cho thấy phẩm giá và sự kiên cường của con người có thể tỏa sáng rực rỡ nhất từ trong những hoàn cảnh khốc liệt nhất. Khán giả sẽ được nhìn ngắm những hiện vật được lưu giữ và trưng bày trong triển lãm, được thấy minh chứng cho quan niệm nghệ thuật vị nhân sinh, thầm lặng cống hiến với những tư tưởng đổi mới của ông.
Trong cuốn sách “Họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc - Di sản đặc biệt của Mỹ thuật Đông Dương”, của họa sĩ Trịnh Lữ, con trai cố hoạ sĩ Trịnh Hữu Ngọc có viết: “Cụ là người không lưu vong, cụ vẽ những gì xung quanh, những gì cụ yêu quý trong cuộc sống bình dị, đó là chủ đề nghệ thuật. Quan điểm nghệ thuật của cụ cũng rất rõ ràng, một nghệ sĩ không nhất thiết phải như ta nghĩ mà rất độc lập, đàng hoàng, rất tự do, không phụ thuộc vào ai cả. Họ sinh ra để phục vụ đời sống, làm đẹp cho cuộc sống.”
Triển lãm này không chỉ là cơ hội thưởng lãm di sản nghệ thuật tĩnh lặng mà trường tồn trong các tác phẩm hội hoạ và thiết kế, mà còn là cơ hội tiếp thu cả những di sản tinh thần sinh động về thái độ sáng tạo nghệ thuật, cùng những tư tưởng làm nền tảng cho thái độ ấy, vốn từng được Hoạ sỹ Trịnh Hữu Ngọc đúc kết và giảng dạy cho một thế hệ sinh viên từ đầu thập niên 1960, cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Với hai hoạt động đồng hành với triển lãm, đây thực sự là một sự kiện phản ánh xu thế “đưa di sản đến đương đại” hiện nay trong sinh quyển văn hoá của xã hội chúng ta đang bước vào một giai đoạn vươn mình đầy hứa hẹn.
LỄ KHAI MẠC VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG ĐỒNG HÀNH
Triển lãm sẽ khai mạc vào lúc 18g00, ngày 29/08/2025. Buổi lễ có sự hiện diện của gia đình cố họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc, các nhà nghiên cứu mỹ thuật, cùng đông đảo nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật. Đây không chỉ là một sự kiện nghệ thuật mà còn là cầu nối ý nghĩa, giúp thế hệ trẻ tiếp cận và kế thừa một phần di sản văn hóa đương đại quan trọng của Việt Nam.
Đại diện nơi tổ chức V-Art Space chia sẻ: “Chúng tôi hy vọng thông qua triển lãm, công chúng có thể nhìn lại một thời kỳ đầy tính sáng tạo, nơi nghệ thuật Việt Nam gắn bó mật thiết với vận mệnh đất nước.”
Hành trình khám phá di sản sẽ được nối dài và đào sâu qua hai sự kiện đồng hành đặc biệt:
1. TỌA ĐÀM "CÂU CHUYỆN DI SẢN - NGHỆ THUẬT LÀ LAO ĐỘNG ĐIÊU LUYỆN": Một cuộc đối thoại đa chiều giữa các kiến trúc sư, nghệ nhân và nhà nghiên cứu. Dự kiến diễn ra vào 10g00 ngày 20/09/2025.
2. BUỔI TRÒ CHUYỆN CÙNG HỌA SĨ TRỊNH LỮ: Một buổi gặp gỡ thân mật, nơi những ký ức sống động về cuộc đời, sự nghiệp và di sản của cố họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc sẽ được chính con trai ông kể lại. Dự kiến diễn ra vào 10g00 ngày 18/10/2025.
Sản xuất: HỌA SĨ TRỊNH LỮ, HỘI QUÁN DI SẢN, CÔNG TY CP SÁCH OMEGA VIỆT NAM (OMEGA PLUS BOOKS)
Giám tuyển và thiết kế triển lãm: V-ART SPACE & HỘI QUÁN DI SẢN Cố vấn nội dung: Ang Lê
Người viết: Anh Tuan Nguyen
Liên hệ: 0936177798 - 0936298088