NHÂN - HÒA - HẬU - KIỆM: NHỮNG KHÚC TRƯỜNG CA TRƯỞNG THÀNH TỪ KHÓA KHÁNG CHIẾN
NHÂN - HÒA - HẬU - KIỆM: NHỮNG KHÚC TRƯỜNG CA TRƯỞNG THÀNH TỪ KHÓA KHÁNG CHIẾN
Trong lịch sử Mỹ thuật Việt Nam có một khóa đào tạo đặc biệt được tổ chức ở chiến khu Việt Bắc, hoạt động từ cuối năm 1949 tới đầu năm 1954. Theo Nghị định số 605/NĐ ngày 28/12/1950 của Bộ Quốc gia Giáo dục được ký bởi Bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên, trường có tên hành chính là Trường Mỹ thuật Trung cấp, đào tạo Khóa Kháng chiến và thường được gọi là Trường Mỹ thuật Kháng chiến.
Trường Mỹ thuật Kháng chiến năm đầu tiên có tổng cộng hai đợt tuyển sinh. Đợt 1 vào tháng 1 năm 1950 tại Thái Nguyên có 12 người trúng tuyển gồm Đào Đức, Lê Huy Hòa, Trọng Kiệm, Ngô Mạnh Lân, Mai Long, Lê Nguyên Lợi, Trần Đông Lương, Lưu Công Nhân, Dư Tá, Trịnh Tiệp, Kim Vinh và Thế Vỵ. Sau đó vào tháng 8 năm 1950, trường tập trung học sinh chuyển sang xã Nghĩa Quân, Đoan Hùng, Phú Thọ và tổ chức tuyển lấy thêm thực tế 9 người là Vi Văn Bích (Ngọc Linh), Ngô Minh Cầu, Thu Dung, Ngô Tôn Đệ, Đặng Đức, Trần Lưu Hậu, Lê Lam, Thục Phi và Trịnh Phòng. Riêng Linh Chi (Nguyễn Tài Lương) được đặc cách vào học từ niên khóa 1951 - 1952 vì đã là họa sỹ có tranh triển lãm ở Hà Nội trước cách mạng.
Trong số 22 học trò của Khóa Kháng chiến do Tô Ngọc Vân làm hiệu trưởng, có một bộ tứ thường được nhắc tới là “Nhân - Hòa - Hậu - Kiệm”, bao gồm họa sỹ Lưu Công Nhân (1929 - 2007), Lê Huy Hòa (1932 - 1997), Trần Lưu Hậu (1928 - 2020) và Nguyễn Trọng Kiệm (1934 - 1991).
Họa sỹ Nguyễn Trọng Kiệm
NGUYỄN TRỌNG KIỆM (1934 - 1991)
Học cùng một thầy, sống chung một nhà trong nhiều năm, họa sỹ Nguyễn Trọng Kiệm (1934 - 1991), quê tại Hưng Yên chính là người đã cùng Lưu Công Nhân cống hiến hơn 40 năm cho nền hội họa nước nhà. Ông đỗ kỳ tuyển sinh của Trường Mỹ thuật Kháng chiến tháng 1/1950, cùng đợt với Lê Huy Hòa và Lưu Công Nhân và được đánh giá là một trong những học sinh có triển vọng nhất bởi tư chất riêng biệt trong hội họa. Ra trường, ông sớm tiếp nhận sự ảnh hưởng của các bậc thầy hậu ấn tượng như Vincent Van Gogh và Paul Cézanne.
Trong giai đoạn từ 1954 đến 1960, các sáng tác của ông xuyên suốt mạch chủ đề hướng theo cách mạng kháng chiến chống Pháp. Sau đó khi nước ta bắt tay vào xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa, ông cũng theo sát đề tài này và phản ánh hiện thực rất có tình. Một số các tác phẩm đặc biệt của ông cho tới ngày nay vẫn được nhiều người nhắc tới như tác phẩm “Xâu kim” (1958, sơn dầu, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam), “Ghé thăm nhà” (1958, lụa, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam) hay “Quán dọc đường” (1962, sơn mài, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam). Trọng Kiệm sáng tác theo thời đại và những điều giản dị trong cuộc sống bằng một khả năng diễn hình chắc chắn, xác thực. Tranh ông vẫn thường reo lên khúc trường ca của tinh thần lao động dựng xây, lạc quan và hướng tới những điều tốt đẹp, cái đẹp trong mỗi con người.
Trong lớp nghệ sỹ bấy giờ, Trọng Kiệm đã tạo ra một bản thân không thể lẫn đi đâu hay với ai được, ông vẽ như một nghiệm sinh dai dẳng và chân thành bằng một con đường riêng. Ông cũng từng đảm trách vai trò giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật Công Nghiệp Hà Nội, Hội viên sáng lập Hội Mỹ thuật Việt Nam và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2001.
Tựu trung lại, Lưu Công Nhân, Lê Huy Hòa, Trần Lưu Hậu, Nguyễn Trọng Kiệm, bốn người đều trưởng thành từ Khóa Kháng chiến và tìm cho mình một tiếng nói mang dấu ấn cá nhân trong làng hội họa. Một
người tôn thờ hiện thực với ngòi bút phóng khoáng, một người khắc họa đời sống trong thế giới mong manh siêu thực, một người đẩy xung lực cho những nét bút màu nguyên bản với hội họa hiện đại và thiên dần sang trừu tượng, một người với lối vẽ hậu ấn tượng đặc trưng vẽ lại những quan sát tình cảm của mình. Nhân - Hòa - Hậu - Kiệm là bốn ý thức khác biệt, song ở họ tinh thần cống hiến tận tuỵ cho sự phát triển của mỹ thuật hiện đại nước nhà là điều luôn rực cháy.
Một số tác phẩm sẽ được mang ra đấu giá, theo thông tin từ Nhà Đấu Giá Le Auctions, thì toàn bộ những bức tranh đấu giá lần này, được từ gia đình xác nhận:
Tác phẩm: Quê Nội, Sơn dầu trên vải, 70 x 70 cm, họa sỹ Trọng Kiệm.
Tác phẩm: Đôi bạn, hỗn hợp trên giấy, 45 x 61cm, họa sỹ Trọng Kiệm.
Tác phẩm: Bến sông, màu nước trên giấy, 33 x 50 cm, họa sĩ Trọng Kiệm.
Tác phẩm: Phố hàng giấy, chì và màu trên giấy, 46 x 32cm. Họa sỹ Trọng Kiệm.
Tác phẩm: Rơm đầu làng, màu nước trên giấy, 34 x 48cm, họa sỹ Trọng Kiệm.
Chuẩn bị đấu giá tại phiên:
NGHỆ THUẬT VIỆT NAM THẾ KỶ 20 - PHIÊN ĐẤU CỦA NHÀ ĐẤU GIÁ LE AUCTIONS. Ngày 10/3/2024 tại Aqua Central 44 Yên Phụ, Ba Đình, Hà Nội.
Email: Leauctionhouse@gmail.com
Hoàng An