MAI TRUNG THỨ, NHỮNG GƯƠNG MẶT TRONG TĨNH LẶNG

Trong không gian tĩnh tại của những bản vẽ ấy, người xem như bước vào thế giới của những dáng hình nữ giới hiện lên với vẻ đoan trang, dịu dàng và kín đáo, trong khi từng đường nét như khẽ thì thầm một câu chuyện không lời. Không cần màu sắc, không cần bối cảnh cầu kỳ, chỉ với chì đen và giấy mộc, Mai Trung Thứ đã ghi lại được những khoảnh khắc nhân sinh đầy xúc cảm và khí chất.

Loạt tranh mà ta đang chiêm ngưỡng, từ thiếu nữ ngồi đọc sách, bà mẹ ôm con, đến những người phụ nữ Pháp trong phục trang Tây phương, tất cả đều phản ánh sự chỉn chu trong đi hình, tinh tế trong nhịp điệu, mềm mại trong diễn đạt chất liệu. Những nét chì điềm đạm, không vội vàng, như lướt trên giấy bằng trực giác điêu luyện, thể hiện một khả năng dựng hình bài bản mà không hề gượng ép. Mai Trung Thứ không dựng hình theo cách phô trương kỹ thuật, mà như đang đối thoại với nhân vật của mình bằng sự trân trọng và lắng nghe.

Trong một phác thảo, thiếu nữ cúi mình đọc sách, mái tóc dài buông xõa như làn suối, đôi tay thon thả nâng nhẹ trang giấy. Mọi chuyển động đều bị “đóng băng” trong một cử chỉ, nhưng lại gợi lên nhịp sống nội tâm sâu lắng. Cô gái ấy không nhìn vào người họa sĩ, mà hướng tâm trí vào thế giới riêng của mình, một thế giới mà Mai Trung Thứ không xâm phạm, chỉ lặng lẽ quan sát và thể hiện.

Trong một bức khác, người phụ nữ trẻ ngồi bên chiếc ghế Tây Âu với chiếc váy caro, ánh nhìn xa xăm mà thong dong, nét mặt không cười nhưng không hề buồn. Ở một góc tranh khác, là dáng người mẫu cổ điển trong bộ váy mềm mại, tựa lưng vào ghế sofa, mái tóc uốn lọn nhẹ nhàng theo phong cách châu Âu thập niên 1930. Những chân dung ấy là kết quả của một con mắt nhìn người đầy trắc ẩn và một đôi tay khéo léo nắm bắt được thần thái.

Đặc biệt xúc động là chân dung người mẹ bồng con. Đây là một trong những bức ký họa có sức sống mãnh liệt nhất, dù còn dang dở. Cái nhìn thẳng, sự vững chãi trong tư thế người mẹ, đôi tay nâng đứa trẻ, tất cả đều toát lên một tinh thần mẫu tử giản dị mà cao quý. Bút pháp ở đây trở nên phức tạp hơn, lớp lớp đường nét giao nhau như mô tả cả cảm xúc đang chuyển động, rất hiếm gặp trong những bản vẽ chì vốn thiên về sự yên lặng.

Một nét đặc trưng rõ rệt trong toàn bộ loạt ký họa là sự cân bằng giữa tính hiện thực và chất thơ. Dù là đôi tay bế con còn phác dở, hay mái tóc dài phủ vai của một thiếu nữ, ông đều tìm được nhịp điệu riêng, một sự sống dịu dàng nhưng đầy ý nghĩa. Tỉ lệ cơ thể luôn được cân nhắc kỹ lưỡng, không lệch pha mà cũng không cứng nhắc. Những lớp nét phủ lên nhau có tiết tấu, tạo nên nhịp điệu hình khối, cho cảm giác khối lượng và không gian mà không cần đến sắc độ hay ánh sáng rõ rệt.

Không ít tác phẩm trong số này cho thấy quy trình làm việc nghiêm cẩn của họa sĩ. Có bức còn ghi chú tỉ mỉ về phục trang, nhịp điệu cơ thể, thậm chí là tâm trạng nhân vật. Những bức ký họa ấy chính là bản thảo sơ khởi, để sau này được ông chuyển hóa thành những tác phẩm lụa hoàn chỉnh, nơi hội họa được đẩy đến độ chín muồi trong kỹ thuật và cảm xúc.

Mỗi bức vẽ là một phần ký ức, một nhân dạng đã đi qua đời họa sĩ và được ông giữ lại bằng thứ hình thức giản dị nhất, chì trên giấy. Nhưng cũng chính nhờ sự tiết chế ấy mà tính người trong tranh càng trở nên rõ ràng, không bị nhiễu bởi màu sắc hay bố cục cầu kỳ. Những bức tranh ấy không gào thét đòi hỏi sự chú ý, mà thì thầm mời gọi người xem bước vào một thế giới tĩnh lặng, sâu xa, đậm đà chất Á Đông trong dáng vẻ Tây phương.

Với Mai Trung Thứ, tranh bút chì không chỉ là bước đệm kỹ thuật cho tranh lụa. Đó là nơi ông thực sự gặp gỡ con người, ghi lại ánh nhìn, dáng ngồi, cử chỉ, để rồi từ đó kiến tạo nên một thế giới thị giác giàu tình cảm và thi vị, nơi hội họa không chỉ là hình ảnh mà là nhân cách.

Le Auctions