NGUYỄN TƯ NGHIÊM (1922 - 2016)

Trong địa hạt hội họa, mấy ai chưa từng nghe qua tên tuổi Nguyễn Tư Nghiêm với một khối di sản lớn các sáng tác trên chất liệu bột màu giấy Dó lấy cảm hứng từ văn hóa truyền thống của dân tộc. Sinh ra trong một gia đình truyền thống Nho học tại xứ Nghệ, ông yêu thích bộ môn này từ nhỏ, lớn lên theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương và quyết tâm theo đuổi tới cùng. Suốt một đời lao động nghệ thuật, tâm trạng thức tỉnh của Nguyễn Tư Nghiêm đặt nhiều vào khai thác hoa văn, chạm khắc Lý, Trần, Lê, tích cổ, truyện xưa cùng các hoạt động văn hóa dân gian. Ông khéo léo đặt vào tác phẩm điểm cân bằng giữa quá khứ và hiện đại, vượt qua ánh nhìn trực diện bên ngoài mà im lặng thể nhập, biết điều mình muốn và hiểu cái mình làm. Thông qua đó, ông đưa tới một tổng hòa của nhịp điệu khỏe khoắn, trải màu lão luyện, đường nét tinh giản, và hình tượng truyền thống theo một cách quan sát mới lạ. Trước một điệu múa cổ, kiệt tác văn học “Truyện Kiều”, Gióng, một con giống, một đám trẻ chơi trăng,... đều có sự kết hợp sâu sắc của tình cảm, kiến thức tri giác và một lý tưởng cao cả. Cái ông chắt lại để mô tả được chúng chính là dựa vào hồn cốt văn nghệ dân gian và những đường hình chuyển động. Ông từng nhiều lần chia sẻ: “Tôi không gắn bó với một nghệ thuật nước ngoài nào cả, tôi chỉ tìm nơi dân tộc và thấy trong dân tộc có nhân loại và hiện đại”. Lấy từ từ cổ tích Việt, tác phẩm “Gióng” của Dương Bích Liên sáng tác năm 1990 đã được công nhận Bảo vật Quốc gia.

NGHIÊM - LIÊN - SÁNG - PHÁI: BỘ TỨ QUAN TRỌNG CỦA MỸ THUẬT VIỆT NAM HIỆN ĐẠI

Nửa sau thế kỷ 20, Mỹ thuật Việt Nam đón nhận sự nổi danh của bộ tứ Nghiêm - Liên - Sáng - Phái như một điều tất yếu. Những cống hiến và tài năng của họ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và xây dựng cảnh quan nghệ thuật nước nhà lên một tầm cao mới.